مقدمه
تفاوت تحقيق با مقاله
محورهايي كه در يك مقاله علمي بررسي ميشود
الف) بررسي به لحاظ ساختار ظاهري و فيزيكي
تفاوت مقالات پژوهشي و مطالعاتي
۱- مقالات پژوهشی و ساختار آن
ساختار مقاله پژوهشي
۲- مقالات مطالعاتی و ترویجی و ساختار آن
ساختار مقالات غير پژوهشي
يك قاعده كلي در تمامي مقالات علمي
اركان مقاله‌نویسی
توضيح هر يك از مولفههاي ساختار ظاهري و فيزيكي
١- عنوان و يا موضوع
٢- هدف
٣- ساختار يا فهرست اجمالي
تفاوتهاي ساختار مقاله با فهرست مقاله
٤- كليدواژه يا واژگان كليدي
٥- بدنه
مقدمه
شروع يك مقاله
مواد و روشها (تکنولوژي پيشنهادي)
بدنه اصلی مقاله
نتيجه ضمن بحث
پاورقي و پينوشت
٦- نتيجه نهايي
٧- چكيده
٨- فهرست منابع
٩- پيوست‌ها و ضمائم (در صورت نياز)
ب) بررسي به لحاظ ساختار محتوايي مقاله
منظور از ساختار محتوايي
اجمالي از نكات شاخص مورد ارزيابي
نقاطي كه توسط ارزيابان مورد دقت قرار ميگيرد
رعايت نكات ضروري براي نويسنده
نكته ١: نقل قول
نكته ٢: پرهيز از ارائه مطالبي كه تسلط نداريم
ج) ادبيات نگارش و نحوه ارائه
چند نكته ضروري
**************************************
بسم الله الرحمن الرحيم
آنچه كه ما را به فضاي تحقيقي و يا نوشتاري در حوزه تحقيق علمي سوق ميدهد ماحصل چندين فرايند فكري و عملي است كه هر كدام به نوبه خود داراي ويژگيها و مولفههاي مخصوص به خود است. شايد هر كدام از اين مراحل و يا عمليات به تنهايي خروجي مخصوص به خود داشته باشد اما آنچه كه عامل تأثيرگذار در حوزه علمي است تحقيق و روشمند بودن آن است نه نوشتار. فرايند فكري و روشمند است كه منجر به توليد علم خواهد بود تحقيق فرآيند ساخت تركيب جديدي از مولفههاي موجود است. اختراعات و اكتشافات نيز همين است. اختراع خلق چيزي نيست بلكه كشفي است كه از پس تركيب متغيرهاي موجود ايجاد ميشود.
در اين مختصر به ويژگيهاي كلي يك مقاله علمي پرداخته ميشود. البته در مواردي كه نياز به ارائه مطالبي مربوط به روش تحقيق باشد بيان خواهد شد. دقت در رعايت اين معيارها، محتواي علمي و نوشتاري ما را به سوي يك انسجام در مطالب و ارائه سوق ميدهد و امكان پذيرش آن را در فضاي علمي مانند نشريات و كنفرانسها فراهم ميسازد.
**************************************
تفاوت تحقيق با مقاله
خيلي از كساني كه ميخواهند مقاله علمي يا پژوهشي بنويسند تفاوتي بين اين دو قائل نيستند. در بسياري از مقالاتي كه حتي در نشريات معتبر منتشر ميشود اساساً كار تحقيقي انجام نشده است البته جستجويي دركار بوده است ولي به اين جستجو، تحقيق گفته نميشود، گردآوري اطلاعات و تنظيم آنهاست.
يكي از تفاوتهاي تحقيق با تأليف نيز همين است. تأليف گردآوري اطلاعات، تنظيم آنها و تدوين است البته در تآليف نوآوري نيز وجود دارد و خيلي از مواردي كه در مسير كار تحقيق طي ميشود در تأليف نيز خواهد بود.
تحقيق ارائه يك مدل جديد است. يعني با اطلاعات موجود و با استفاده از فكر خود بتوانيم كشف جديدي را انجام دهيم. در تحقيق بايد براي حل مسأله يا مشكل راهي ارائه كند تا با بكار بستن آن مشكل مرتفع شود.
مقاله يا نوشتار ميتواند خروجي يك تحقيق باشد همانطور كه تدريس، تاليف، سخنراني و تبليغ ميتوانند خروجيهاي ديگر تحقيق باشند. اگر دامنه خروجيهاي كار تحقيق را وسيعتر كنيم خواهيم ديد كه كار رسانه نيز ميتواند خروجي كار تحقيقي باشد به عبارت ديگر يك تأليف، سخنراني، تدريس، تبليغ، فيلم سينمايي ميتواند بر اساس يك كار تحقيقي شكل گرفته باشد يعني پشتوانه تحقيق داشته باشد و ميتواند فقط از اطلاعات موجود استفاده كرده و نهايتاً به بياني ديگر كار خود را ارائه كند.
پس اگر سخن از مقاله است منظور عمليات پژوهش نيست.
نكته: آنچه كه بيانش ضروري به نظر ميرسد اين است كه لايههاي مختلفي در مقالات وجود دارد يعني يك مقاله پژوهشي از زواياي مختلفي مورد بررسي و نقد قرار ميگيرد. در هر قسمت به شرح و توضيح نكات لازم و قابل توجه خواهيم پرداخت.
- بررسي به لحاظ ساختار ظاهري و فيزيكي
- به لحاظ محتوايي مقاله
- ادبيات نگارش و نحوه ارائه
الف) بررسي به لحاظ ساختار ظاهري و فيزيكي
تفاوت مقالات پژوهشی و مطالعاتی
مقالات علمی را به لحاظ ساختار فيزيكي میتوان به دو دسته کلی تقسیم نمود:
پژوهشی و مطالعاتی
قابل ذكر است بخشي از اين ساختارها در يك يا دو صفحه به طور اجمال، نمايي از موضوع پژوهش را به تصوير ميكشد.
بعد از ورود به بدنه اصلي و محتواي پژوهش، كه در اصل وارد فضاي علمي متن ميشويم خود داراري خصوصياتي است كه به شرح آنها خواهيم پرداخت.
این مقالا ت اعم از بنیادی یا کاربردی، مستخرج از یک پروژه تحقیقاتی می باشد که معمولاً به تولید علمی منجر می شود، بنابراین، دارای نوآوری علمی است و در مجلهها و مراكز معتبر علمی- پژوهشی داخل یا خارج از کشور داراي جايگاه خاصي است اين مقالات خروجي يك تحقيق روشمند است كه مدلي را ارائه ميكند.
ساختار مقاله پژوهشی
عنوان مقاله
موضوع مقاله
نام نويسنده
هدف اصلي پژوهش
ساختار كلي
چكيده (هدف، سوال، فرضيه، جامعه، نمونه آماري، روش نمونهگيري، روش پژوهش، ابزار پژوهش، روش تجزيه و تحليل، يافتهها) به صورت اجمال.
كليد واژهها (حداقل پنج كليدواژه)
بدنه:
مقدمه (بيان مساله، ضرورت، پيشينه پژوهش)
هدفهاي پژوهش
سوالات و فرضيه هاي پژوهش
روش تحقيق : مواد و روشها (جامعه آماري، نمونه آماري، روش نمونهگيري، ابزار اندازهگيري)
بحث و بررسي يافتههاي پژوهش (تجزيه و تحليل دادهها و بيان نتايج)
توصيه
نتيجه
فهرست منابع: منابع بر اساس استاندارد APA به تفكيك فارسي و انگليسي
این مقالات بر پایه جابهجایی، تلفیق و ترکیب دانش موجود تهیه می شوند و معمولاً به روشن شدن زوایای مسالهای کمک مینمایند، از این گونه مقالات میتوان به مقالات مروری، تدوینی، ترجمهای، تحلیلی اشاره کرد. به لحاظ ارزش علمي در بين مقالات، در این مقالههای تحلیلی ارزش و اعتبار بالاتری دارند.
ساختار مقالات غير پژوهشي
عنوان
موضوع
نام نويسنده
هدف
ساختار و يا فهرست اجمالي
چكيده (هدف، بيان مساله، ضرورت، نتايج) به صورت اجمال.
كليدواژهها (حداقل پنج كليدواژه)
بدنه:
مقدمه (شامل معرفي، هدف، مساله، ضرورت، سوابق پژوهشي و سوالات تحقيق)
مواد و روشها
بحث و نتيجه گيري
توصيه: شامل · پيشنهادات كاربردي و پژوهشي
فهرست منابع: بر اساس استاندارد APA به تفكيك فارسي و انگليسي
پس از جستجوي فراوان در باره ساختار مقالات به محتوايي برخورد كردم كه در چندين سايت به طور مشترك آورده شده بود. البته التزام به آن از بديهيات است ولي به جهت اينكه بايد در مورد دقت قرار گيرد در اينجا نيز به طور خلاصه آورده شده است.
ارکان مقاله نویسی
١- وحدت موضوع: مقاله باید حول یك موضوع مشخص نوشته شود عدم رعايت اين نكته از انسجام محتوايي موضوع ميكاهد.
٢- وحدت زمان: نویسنده باید زمان مقاله را از ابتدا تا به انتها ثابت نگاه دارد. مقايسههاي تاريخي و ارجاع به گذشته از باب نمونه و و استدلال مانعي ندارد اما سير بررسي بايد مربوط به يك زمان مشخص باشد.
٣- وحدت مكان: جامعه نمونه و بررسي موضوع در مكان و محدوده خاص بايد در كل مقال ثابت باشد.
٤- انسجام: منظور همان یكپارچگی منطقي و پيوستگي مطلب است. (در قسمت محتوايي توضيح داده شده است).
٥- استنتاج: نتيجهگيري در پايان مقاله و يا ضمن بحث براي رساندن خوانده به هدف ضروري است (اين مطلب به طور كامل در قسمت نتيجه گيري شرح داده شده است).
**************************************
توضيح هر يك از مولفههاي ساختار ظاهري و فيزيكي
يک مقاله تحقيقی به طور کلی می‌تواند در برگيرنده ساختاری مشابه ساختار زير باشد.
١- عنوان و يا موضوع
عنوان يا موضوع یكی از مهمترین بخش‌های یك مقاله و معرف كل مقاله است. عنوان يكي از اجزاء اصلي است كه در خيلي از موارد به جهت مغايت آن با موضوعات نوشته شده در مقاله باعث مردوديت توسط متخصصين و ارزيابان ميگردد.
گاهي از اوقات هر دو با هم در يك مقاله قرار ميگيرند در اينصورت عنوان ميتواند مفهومي كلي باشد ولي موضوع بايد دقيقاً به مسأله بپردازد. در اينگونه موارد عنوان جذاب و كمي دورتر از موضوع انتخاب ميشود و با دقت در موضوع، عنوان انتخاب شده، معني اصلي خود را آشكار ميكند ولي بايد دقت كرد كه بيربط نباشد. عنوان به عنوان تابلوي يك مغازه اولين و شاخصترين نشانگر محتواست كه حس و كنجكاوي خواننده را بر ميانگيزاند. در صورتي كه يكي از آنها (عنوان يا موضوع) فقط انتخاب شود بايد داراي خصوصيات زير باشد:
• پرهيز از عنوان‌های کلی و روزنامه‌ای؛
• استفاده از صفت و موصوف‌های لازم برای گوياتر نمودن عنوان؛
• دارا بودن جذّابيت برای جذب مخاطب؛
• فشرده و مختصر و يادآوردنی؛
• دوري از پيش داوري، مثل علل عقب ماندگي مسلمانان؛
• پرهيز از اصطلاحات نامأنوس و اختصار؛
• توجه به اين نکته که عنوان يک برچسب است نه جمله.
• با توجه به اينكه در تحقيق عموماً موضوع تحديد ميشود اين دامنه (جامعه هدف) در عنوان آشكار شود، مثل بررسي ميزان ارتباطات در گسترش مواد مخدر در دبيرستانهاي پسرانه.
• اگر مفاهيمي در توصيف انجام كار نقش موثر داشته در عنوان ذكر شود.
• عنوان نبايد نتيجه تحقيق را به صورت ثابت شده و قطعي بيان كند
مثال عنوان: گوهري در صدف
موضوع: نقش حجاب در شكلگيري شخصيت
٢- هدف
نوشتن هدف به عنوان يك جمله مسير اصلي تحقيق را نشان ميدهد خواننده مطلب در همان ابتدا تصميم خود را براي خواندن مقاله ميگيرد. (دقت داشته باشيد: هدف با نتيجه متفاوت است. هدف در يك جمله كوتاه مسير را مشخص ميكند و نتيجه اثبات قطعي تحقيق را به صورت كامل نشان ميدهد)
٣- ساختار يا فهرست اجمالي
آنچه كه حركت مرحله به مرحله در تحقيق نشان ميدهد ساختار يا فهرست تحقيق است. وجود ساختار منطقي نشان از تفكر منطقي محقق و روش درست او حكايت دارد. ساختار با فهرست متفاوت است در مقالات كوتاه از ساختار استفاده ميكنند و در مقالات مفصل تر از هم ساختار و هم فهرست بكار گرفته ميشود.
آنچه كه ضروري است ترتيب منطقي ساختار و يا فهرست اجمالي است كه بايد با متن يكي باشد.
تفاوت های ساختار مقاله با فهرست مقاله
ساختار ميتواند مفهوم اصلي چند صفحهي به هم مرتبط باشد اما فهرست بايد به صورت جزئي با محتوا انطباق داشته باشد.
ساختار ميتواند شماره صفحه نداشته باشد اما فهرست شماره صفحه دارد كه دقيقاً بايد بر عنوان فهرست منطبق باشد.
ساختارها زير مجموعههاي ريزتري دارند كه شايد در متن به صورت مشخص نباشد اما فهرست همان زير مجموعهها به صورت مشخص است.
٤- كليدواژه يا واژگان كليدي
كليدواژهها، مفاهيم اصلي يك مقاله هستند كه بيشترين تكرار را دارند البته كلمات ربط و اضافه و افعال شامل آنها نميشود. صفت و موصوف و مضاف و مضاف اليهها به عنوان كليدواژه استفاده ميشوند. عنوان مقاله، و موضوع آن در صورتي كه جمله نبوده و مرتبط باشند كليدواژه محسوب ميشوند. كليد واژه، يك كلمه تا حداكثر 3 كلمهاي است و در جستجوها به عنوان پل ارتباط بين جستجوگر و مطلب قرار گرفته و او را به محتوا ميرساند. نويسنده کلماتي که اصل مقاله بر اساس آن نوشته شده است را به عنوان واژگان كليدي معرفي ميكند. و جستجو گر با استفاده از كلمات اصلي ذهني خود به دنبال مقاله ميگردد. پس دقت هر چه بيشتر در اين كار، راه را براي دسترسي آسانتر به مقاله ما باز ميكند.
هر چه كليدواژهها كليتر باشد دامنه جستجوي اطلاعات بيشتر خواهد بود. عموماً در تحقيقات ميداني وسيع و بنيادي از كلمات كلي استفاده ميكنند هر چند اطلاعات به دست آمده خيلي زياد است ولي از اتقان بيشتري برخوردار خواهد بود. براي پيدا كردن اطلاعات با دامنه كم از كلمات تركيبي (2كلمه يا سه كلمه باهم) استفاده ميكنيم.
مثال: رسانه (دامنه بسيار گسترده)، رسانه و كودكان (دامنه محدودتر)، نقش رسانه و كودك(دامنه بسيار محدودتر)
٥- بدنه
مقدمه
مقدمه مقاله در چند جمله يا پاراگراف توجيهگر و نقشه تحقيق است. ادبيات مناسب در مقدمه باعث خواهد شد تا خواننده در همان ابتدا انگيزه مطالعه پيدا كند. مقدمه بخشي از يك مقاله است كه بيان كننده علل بررسي اين موضوع، انگيزه آن، هدف و سابقه تحقيق در آن ذكر شده است. مقدمه بايد به طور اجمال به سوال اصلي و سوالات فرعي بپردازد.
عدهاي مقدمه را جزء يك مقاله نميدانند ولي واقع اين است كه مقدمه بخشي از مقاله تحقيق ماست.
مقاله خود ميتواند داراي دولايه باشد. يك لايه كه در آن به بررسي روش كلي كار كه شامل ادبيات موضوع، ارائه تئوريها، روند و سير تحقيق، محدوده زماني كار، مشكلات و شيوه كار و اهداف بسيار كلان آن باشد كه اين بخش ميتواند به عنوان پيشگفتار نيز آورده شود.
لايه ديگر محل ورود به بحث اصلي است كه بخشي از مقاله ما خواهد بود.
نكاتي كه بايد در مقدمه رعايت شود:
تعريف مسئله (بيان هدف) به طور صريح و روشن، و قلمرو تحقيق؛ و بيان زواياي مختلف ديگر مسأله
چيستي مسأله
طرح اهميت و ضرورت آن؛
طرح سوابق تاريخی موضوع و بررسي تفاوت اين پژوهش با كارهاي قبلي؛
علل بررسي موضوع و اثر نبود آن (طرح مشكل و آثار آن)
طرح سوالاتي كه مقاله به آن پاسخ خواهد داد (ابعاد مختلف مسأله)
تاثير نتايج تحقيق در وضع فعلي
ارائه اجمالي فرضيه
روش تحقيق: مواد و روشها ( نحوه گردآوري دادهها به چه صورتي بوده است: جامعه آماري و ويژگيهاي آن، نمونه آماري، حجم نمونه، منطق انتخاب آنها، روش نمونه گیری و علت انتخاب روش، ابزار جمع آوری اطلاعات، گروههای موجود در طرح و نحوه کنترل متغیرها، اعتبار وپایایی، روش تحلیل داده ها ودلیل انتخاب آزمون های آماری)
تعريف متغيرها
طرح طبقه‌بندی‌ها و شاخه‌های مرتبط با موضوع؛
ارائه تعاريف اصطلاحات اصلی و علائم و اختصارات؛
مقدمه بايد از تعارفات و ابهام به دور بوده و به صورت كاملا شفاف، نمايي از كل مقاله ايجاد كند.
مروری کلی بر مقاله.
اين بخش می‌تواند با بخش بعدی ترکيب شود.
شروع يك مقاله
اين مطلب از مواردي است كه عموماً نويسندگان تا زه<span dir="ltr" lang="AR-SA
روز بخير كاربر مهمان! 
تبادل لینک هوشمند 